W świecie zdominowanym przez technologię, młodsze pokolenia gonią za nowymi trendami i innowacjami. Tapicerstwo łączy w sobie tradycję rzemiosła z nowoczesnymi technikami i materiałami. To idealna przestrzeń do integracji pokoleń. Czy ta dziedzina przyciąga ludzi w wieku 50+? Czy doświadczenie i umiejętności nabyte przez lata są atutem w tej branży, czy może stanowią przeszkodę w dostosowaniu się do nowych realiów rynku? Na ten temat z panią Izabelą Świgulską, ambasadorką ludzi 50+, psycholożką biznesu i zarządzania, która zajmuje się edukacją ludzi starszych oraz przygotowuje do starości dorosłych, młodych, adolescentów i dzieci, rozmawiała Michaela Fuchs.
Michaela Fuchs: Co sprawiło, że postanowiła Pani zaopiekować się ludźmi w wieku 50+ na rynku pracy? Dlaczego właśnie ta grupa zasługuje na szczególną uwagę Pani zdaniem?
Izabela Świgulska: Na to pytanie mogę odpowiedzieć jednym słowem – aktywność!
Nikt dzisiaj nie zaprzeczy, że szeroko rozumiana aktywność, w tym zawodowa, ma pozytywny wpływ na rozwój i dobrostan człowieka w każdej fazie jego życia. We wcześniejszych fazach życia aktywność odbierana jest jako coś naturalnego, niezbędnego do rozwoju, budowania kariery oraz osiągania sukcesów.
Już tak dobrze nie jest, gdy człowiek skończy 50 lat. Na tym etapie panuje przekonanie, że aktywność nie jest już tak intensywna, jak u młodszych w związku z narastającymi wraz z wiekiem pewnymi ograniczeniami psychofizycznymi. Z tych powodów, głównie wynikającymi ze stereotypów, osoby 50+ są bardzo często traktowane w naszym społeczeństwie jak prawie emeryci, którzy kojarzeni są ze złymi nawykami, mniejszą kreatywnością, nieradzącymi sobie z nową technologią, których potencjał jest niedostrzegany i niedoceniany na rynku pracy. Takie nastawienie pracodawców do tej grupy zawodowej ma silny wpływ na ich pewność siebie, poczucie własnej wartości i samoocenę. Sądzę, że ta grupa społeczna została pozostawiona sama sobie, bez możliwości decydowania o swoim dalszym rozwoju zawodowym.
Jestem zwolenniczką teorii, że nie ma aktywności społecznej bez aktywności, także zawodowej, osób w średniej i późnej dojrzałości na rynku pracy. 50-latkowie to ważna grupa społeczna mająca wiele do zaoferowania społeczeństwu. Są to często osoby aktywne, ambitne, otwarte i świadome. Mogą być wzorem do naśladowania dla młodszych pokoleń.
Dzisiejsza wiedza płynąca z nowej nauki pozwala zmienić społeczne przekonanie, że w miarę starzenia się aktywność ludzi słabnie. Uważam, że nie możemy sobie jako państwo pozwolić na marnotrawienie potencjału osób dojrzałych, zwłaszcza gdy liczba ludzi starszych się zwiększa przy jednoczesnym zmniejszaniu się liczby ludzi młodych. Należy zatem edukować pracowników i pracodawców, tworzyć nowe możliwości dla osób chcących pracować jak najdłużej, szukać rozwiązań, które pomogą osobom 50+ dalej się rozwijać i pozwolą na jak najdłuższą aktywność.
M.F.: Jakie są wady i zalety ludzi w wieku 50+ na rynku pracy?
I.Ś.: Zanim odpowiem na to pytanie, zamienię słowo „wady” na „słabe strony” a „zalety” na „mocne strony”. Kiedy ludzie słyszą o swoich mocnych stronach, czują się docenieni i zmotywowani. Natomiast słabe strony wskazują na obszary, w których należy pracować — to może pomóc im w rozwoju i osiągnięciu swoich celów.
Czytając wiele raportów, w tym robiąc swoje badania, nt. pracowników 50+ to z mocnych stron na pierwszy plan wysuwa się doświadczenie zawodowe i życiowe tych ludzi, następnie dyspozycyjność, której brakuje młodszym pracownikom, np. ze względu na wychowywanie dzieci, czy większej ilości obowiązków pozazawodowych, a dalej lojalność wobec pracodawcy, która oparta jest m.in. na cieszeniu się z możliwości pracy, szanowaniu pracy z powodu obaw o jej utratę i z powodu przywiązania do miejsca pracy.
Są to osoby, które niekoniecznie chcą nadal awansować, ponieważ nie mają potrzeby rywalizacji – raczej ich podejście oparte jest na spokoju, cierpliwości i mniejszej emocjonalności, wykazują się większą odpowiedzialnością, stabilnością, solidnością i dokładnością. Pracodawcy, zatrudniając osoby 50+ dostają w pakiecie wysokie kwalifikacje i kompetencje zawodowe, umiejętności społeczne adekwatne do stanowiska, niższe koszty zatrudnienia, produktywność, umiejętność rozwiązywania problemów.
Wśród słabych stron najczęściej wymieniane są: gorsze wykształcenie (niespełniające oczekiwań) w tym nieznajomość języków obcych, niechęć do nauki, sztywne podejście do zasad i nowości, niska wydajność i efektywność, problemy ze zdrowiem, a co za tym idzie wyższa absencja, mniejsza kreatywność, uciążliwe przestarzałe nawyki (wyjścia w godzinach pracy, by załatwić prywatne sprawy, korzystanie z urządzeń firmowych w celach prywatnych), nieradzenie sobie z nowymi technologiami, trudności w kształtowaniu starszych pracowników według potrzeb pracodawców. Niechęć pracodawców do zatrudniania pracowników 50+ opiera się także na obawach związanych z psychologicznymi okolicznościami, do których należą: trudności w traktowaniu starszych pracowników ze względu na należny szacunek z racji ich wieku, poczucie zagrożenia młodszej kadry kierowniczej, która nie posiada dużego doświadczenia i wiedzy, wyższe oczekiwania finansowe w porównaniu z osobami zaraz po studiach, trudności w zwalnianiu osób starszych, które powiązane są z przepisami (ochrona przedemerytalna), jak i z moralnością (pozbawianie źródła dochodu).
M.F.: Przed jakimi wyzwaniami stoi generacja 50+ na rynku pracy?
I.Ś.: W Polsce aktywność społeczna osób starszych znacznie odbiega od przeciętnych europejskich. Ta niższa aktywność osób dojrzałych jest niekorzystnym zjawiskiem, bo poziom życia nie zależy tylko od ich zdrowia, zasobów ekonomicznych i ich pozycji w społeczeństwie, zależy również od ich własnej aktywności edukacyjnej, kulturalnej czy rekreacyjnej. Ogromny potencjał tkwiący w ludziach dojrzałych można spożytkować właśnie poprzez wzrost aktywności choćby na polu edukacji.
W kontekście zawodowym edukacja wysuwa się na pierwszy plan. Im człowiek bardziej wykształcony, tym lepiej radzi sobie na rynku pracy, tym swobodniej korzysta z technologii i lepiej rozumie otaczającą go rzeczywistość. Edukacja osób dojrzałych to aktywność, która przeciwdziała wykluczeniu społecznemu, wzmacnia zdolności poznawcze i wyposaża w niezbędne kompetencje potrzebne w kontaktach międzyludzkich.
Uczenie się w wieku starszym pozwala na poznawanie, zdobywanie i aktualizowanie wiedzy stając się narzędziem do ciągłego rozwoju. Jest sposobem adaptacji do współczesnego świata. To przepustka do bycia aktywnym na polu zawodowym. Poprzez nabycie nowych kwalifikacji i umiejętności pracownik może poprawić swoją sytuację na rynku pracy oraz kontynuować rozwój kariery zawodowej, np. przez przekwalifikowanie się. Ludzie elastyczni, znający wartości uczenia się przez całe życie, zwiększają swoje szanse na rynku pracy.
Bierność zawodowa powoduje bierność społeczną, a brak pracy skutkuje marginalizacją społeczną.
M.F.: Przed jakimi wyzwaniami stoją pracodawcy, którzy zdecydują się na zatrudnienie osób w wieku 50+? O czym powinni pamiętać?
I.Ś.: Pracodawcy powinni pamiętać przede wszystkim, że pracownicy 50+ potrzebują celu i bycia docenionymi. To pokolenie jest zmęczone ciągłym udowadnianiem swojej gotowości i przygotowania do pracy. Mówi się, że pokolenie 50+ nie zna się na nowych technologiach.
A czy pracodawcy inwestują w szkolenia pracowników 50+, by systematycznie podnosić ich umiejętności informatyczne? Luka, która tworzy się z powodu silver tsunami a niżem demograficznym stanowi realne wyzwanie dla pracodawców, którzy nie będą mieli „rąk do pracy”, jeśli nadal będą omijać szerokim łukiem pracowników 50+. Negatywne postrzeganie starszych pracowników przez pracodawców skutecznie eliminuje tę grupę zawodową z rynku pracy.
Wykluczenie ze szkoleń w miejscu pracy także nie zachęca pracowników do rozwoju. Brak możliwości stopniowego przechodzenia na emeryturę znacząco wpływa na dezaktywizację osób 50+ oraz to, że pracownicy są pozbawieni możliwości decydowania o momencie przejścia na emeryturę – ten moment zależy od pracodawcy lub sytuacji na rynku pracy. Poważnym problemem wydaje się również brak akceptacji społecznej dla pracujących lub chcących pracować ludzi powyżej 50 roku życia. Częstym argumentem słyszanym na rynku pracy jest obawa młodych przed konkurencją ze strony starszych osób. Niektórzy zarzucają, że starsi blokują miejsca pracy młodym.
Toczący się proces demograficzny będzie wymagać od pracodawców zmiany w podejściu do pracowników począwszy od rekrutacji, w której oceniane będą kwalifikacje i kompetencje zatrudnianych osób, w dostosowaniu miejsc pracy do potrzeb pracowników 50+ (lepsze oświetlenie, dłuższe przerwy odpoczynkowe, większe litery na oznakowaniach, odpowiednie krzesła itd.), modyfikacji strategii firmy z kulturą włączającą, np. elastyczny czas pracy. Zbyt niskie oczekiwania pracodawców do pracowników przechodzących w niedługim czasie na emeryturę (szkoda pieniędzy na dalszy rozwój) prowadzi do utraty dobrych pracowników.
Wsparcie emerytalne może być oknem, w którym starszy pracownik zobaczy swoją dalszą przyszłość i zacznie myśleć o niej w kategoriach szansy i rozwoju. Warte rozważenia są elastyczne umowy o pracę dla pracowników 50+ pozwalające na szybkie zastępstwa w razie urlopów, zwolnień lekarskich, macierzyńskich i innych przerw. Covid, choć spadł na nas jak grom z jasnego nieba i był dramatyczny w swoich skutkach, pokazał, że osoby starsze szybko nauczyły korzystać się z nowych technologii i sprawnie się nimi posługują.
M.F.: Branża tapicerska ewoluuje. W jaki sposób zmiany wpływają a atrakcyjność tego sektora dla osób w wieku 50+?
I.Ś.: Brak pracowników uznawany jest za jedną z największych bolączek branży meblarskiej. Z tego, co się orientuję, w dynamicznie rozwijającej się branży tapicerskiej potrzebni są pracownicy o coraz wyższych kwalifikacjach. Koniecznością staje się zmiana modelu zarządzania firmami, opartego na potrzebie większego związania pracownika z firmą. To oznacza, że firmy chcą inwestować w szkolenia, które będą nastawione na stałe podnoszenie kwalifikacji pracowników, dostosowując się do najwyższych wymagań w zakresie jakości i efektywności.
Branża tapicerska korzysta z usług wielu specjalistów. Ma do obłożenia wiele stanowisk takich jak: operator maszyn tapicerskich, tapicer meblowy, modelarz, technolog, krojczy, szwacz(ka), klejarz, monter, kontroler jakości, magazynier, pakowacz, kontroler jakości i zapewne inne, które tutaj nie padły. To są stanowiska, które nie wymagają specjalnych uprawnień i tak naprawdę niewiele jest przypadków, w których z przyczyn obiektywnych nie jest możliwe zatrudnienie osoby starszej. Nie ma również przeciwwskazań zdecydowanych, a jedynie potencjalne, co oznacza, że każdy przypadek musi być rozpatrywany indywidualnie przez lekarza medycyny pracy w kontekście warunków pracy na określonym stanowisku w danym zakładzie.
Przeglądając ogłoszenia o pracę w branży tapicerskiej, zauważyłam, że pracodawcy potrzebują pracowników dokładnych, skrupulatnych, samodzielnych, zaangażowanych i uczciwych. Takie wymagania spełniają osoby 50+. Znajomość branży meblowej może być dodatkowym atutem. Sądzę zatem, że branża tapicerska może być niezwykle interesująca dla osób 50+ jako miejsce zatrudnienia, ale i dalszego rozwoju.
M.F.: Czy osoby w wieku 50+ mają trudności z dostosowaniem się do nowych technologii i metod pracy stosowanych w tapicerstwie?
I.Ś.: Nie odpowiem na to pytanie jednoznacznie, bo z jednej strony osoby w wieku 50+ mogą mieć trudności z dostosowaniem się do nowych technologii i metod pracy (były wykształcone i szkolone na podstawie innych standardów zawodowych), ale z drugiej strony, osoby te mają często bogate doświadczenie i umiejętności, które mogą być cenne w adaptacji do nowych warunków. Warto też pamiętać, że zdolności intelektualne osób 50+ mogą skłaniać je do uczenia się nowych rzeczy. Jak już wyżej mówiłam, z wielu badań wynika (w tym z moich), że osoby 50+ są otwarte na zmiany, co każe sądzić, że mogą być one skłonne do nauki nowych technologii i metod pracy.
Reasumując, osoby w wieku 50+ mogą mieć pewne trudności z dostosowaniem się do nowych technologii i metod pracy stosowanych w tapicerstwie. Wynikać może to z tego, że tapicerstwo to rzemiosło, które tradycyjnie opiera się na umiejętnościach manualnych i doświadczeniu. Nowe technologie i metody pracy wymagają od tapicerów nowych umiejętności, takich jak obsługa komputerów, programów CAD lub maszyn tapicerskich jednak w dopasowaniu się do nowych wyzwań mogą pomóc osobom w wieku 50+ szkolenia i kursy doszkalające skierowane na naukę nowych umiejętności.
Ważna także będzie wyrozumiałość pracodawców dla ograniczeń psychofizycznych osób w wieku 50+. Mogą to być ograniczenia fizyczne, takie jak pogorszenie wzroku lub słuchu czy ograniczenia poznawcze, takie jak trudności z przyswajaniem nowych informacji. Firmy tapicerskie powinny stworzyć pozytywne, inkluzywne środowisko pracy dla wszystkich pracowników, w tym dla pracowników w wieku 50+. Takie bezpieczne, wspierające środowisko pracy pozwoli pracownikom poczuć się komfortowo podczas procesu nauki w systemie nowych technologii.
M.F.: Czy uważa Pani, że wiek i doświadczenie mogą być atutem w branży tapicerskiej, czy raczej przeszkodą w dostosowaniu się do nowych trendów i wymagań rynku?
I.Ś.: Wiek i doświadczenie mogą być zarówno atutem, jak i przeszkodą w branży tapicerskiej. Z jednej strony, osoby w wieku 50+ mają zazwyczaj więcej doświadczenia zawodowego niż osoby młodsze, co może być atutem w branży tapicerskiej, bo ta wymaga od pracowników umiejętności manualnych, znajomości materiałów i technik tapicerskich. Z drugiej strony, osoby w wieku 50+ mogą mieć trudności z dostosowaniem się do nowych trendów oraz wymagań rynku. Ostatecznie, to czy wiek i doświadczenie są atutem, czy przeszkodą w branży tapicerskiej, zależy od indywidualnych cech i umiejętności danej osoby. Osoby w wieku 50+, które są otwarte na zmiany i są skłonne do uczenia się nowych rzeczy, mogą być cennymi pracownikami w branży tapicerskiej, a nawet mogą przyczynić się do jej rozwoju.
M.F.: Jakie umiejętności i doświadczenie przynoszą ze sobą osoby z pokolenia 50+ do branży tapicerskiej? Czy są one cenne w dzisiejszych czasach?
I.Ś.: Myślę, że osoby z pokolenia 50+, do branży tapicerskiej, mogą przynieść ze sobą wiele cennych umiejętności i doświadczenia. Osoby 50+ mają umiejętności manualne, które są niezbędne w branży tapicerskiej i dotyczyć mogą obróbki drewna, szycia, klejenia, montażu i innych potrzebnych czynności. Zdobyły wiedzę na temat materiałów wykorzystywanych w tapicerstwie, takich jak: rodzaj tkanin, rodzaj skór, rodzaj pianki czy rodzaj klejów. Cenione jest ich doświadczenie w pracy z klientami. Umiejętność ta jest cenna w branży tapicerskiej, ponieważ tapicerzy muszą współpracować z klientami w celu wytworzenia mebli spełniających ich oczekiwania.
Nie bez znaczenia dla tej branży są cechy pracowników 50+ jak odpowiedzialność i lojalność, które podnoszą jakość wykonywanej pracy. Ogólnie rzecz biorąc, umiejętności i doświadczenie osób z pokolenia 50+ są cennym atutem w branży tapicerskiej. Osoby te mogą przyczynić się do rozwoju branży, tworząc wysokiej jakości i trwałości meble i zapewniając doskonałą obsługę klienta.
M.F.: Czy klienci doceniają doświadczenie i tradycyjne metody pracy, które oferują starsi tapicerzy?
I.Ś.: Jestem przekonana, że klienci często doceniają doświadczenie i tradycyjne metody pracy oferowane przez starszych tapicerów, gdyż kojarzone są one z wysoką jakością i trwałością mebli. Ich doświadczenie oparte jest na pracy z różnymi materiałami i technikami. Dzięki temu mogą tworzyć meble ekologiczne, spełniające wymagania klientów i odpowiadające ich potrzebom oraz oczekiwaniom.
Oczywiście, nie wszyscy klienci doceniają doświadczenie i tradycyjne metody pracy starszych tapicerów. Niektórzy klienci mogą preferować nowoczesne meble wykonane z nowych materiałów i opartych na nowych technologiach. Jednak ogólnie rzecz biorąc, doświadczenie i tradycyjne metody pracy są cenione przez wielu klientów.
M.F.: Jakie są największe wyzwania dla osób w wieku 50+ wchodzących w branżę tapicerską lub kontynuujących w niej pracę?
I.Ś.: Wyzwania dla osób 50+ wchodzących w branżę tapicerską związane mogą być z dostosowaniem się do nowych technologii i metod pracy, które mogą wymagać od tapicerów nowych umiejętności. Kolejnym wyzwaniem może być spowolnienie psychoruchowe, ograniczenie ostrości widzenia i słyszenia. Dodatkowo starzeniu się towarzyszą inne zaburzenia, które u niektórych osób, pomimo ich naturalnego charakteru, mogą powodować niepokój. Należą do nich związane z wiekiem deficyty funkcji poznawczych przejawiające się spadkiem podzielności uwagi, osłabieniem uczenia się nowych informacji, gorszą pamięcią słowną, zmniejszoną płynnością językową oraz dysfunkcjami wykonawczymi. Te ograniczenia mogą utrudnić wykonywanie niektórych zadań tapicerskich.
Do wyzwań, z którymi mogą zmierzyć się osoby 50+ dodam jeszcze dyskryminację w zatrudnieniu. Pracodawcy mogą być mniej skłonni zatrudnić osobę w wieku 50+, ponieważ mogą uważać, że jest ona mniej wydajna lub mniej przydatna. Jednak uważam, że osoby w wieku 50+, które są otwarte na zmiany i skłonne do uczenia się nowych rzeczy, mogą przezwyciężyć wyzwania związane z pracą w branży tapicerskiej i stać się jej cenionym pracownikiem.
M.F.: Czy istnieją specjalne programy szkoleniowe lub wsparcie dla osób 50+, które chcą rozpocząć lub kontynuować karierę w tapicerstwie?
I.Ś.: Nie wiem, czy istnieją specjalne programy szkoleniowe i wsparcie dla osób 50+, które chcą rozpocząć lub kontynuować karierę w tapicerstwie. Wiem za to, że są programy szkoleniowe oferowane przez wiele instytucji, dla osób dorosłych, które chcą nauczyć się nowych umiejętności. Programy te są zazwyczaj dostępne dla osób w każdym wieku, w tym dla osób 50+. Na rynku dostępne są także szkolenia zawodowe przeznaczone dla osób, które chcą zdobyć nowe kwalifikacje i umiejętności. Osoby w wieku 50+, które chcą rozpocząć lub kontynuować karierę w tapicerstwie, powinny poszukać informacji o dostępnych programach szkoleniowych u pracodawców.
M.F.: Jakich rad mogłaby Pani udzielić osobom w wieku 50+, które zastanawiają się nad wejściem do branży tapicerskiej lub chcą w niej dalej pracować?
I.Ś.: Moje rady oparte są na aktywności, która może pomóc osobom w wieku 50+ zastanawiającym się nad wejściem do branży tapicerskiej lub chcących w niej dalej pracować. Celują one w otwartość, dbałość o zdrowie, uczenie się nowych rzeczy i zdobywanie nowych umiejętności oraz w budowanie sieci wsparcia.
Chcę powiedzieć osobie, która chciałaby być aktywna zawodowo i uważa, że branża tapicerska da jej możliwości rozwojowe to, żeby otworzyła się na zmiany, bo takie podejście pozwoli jej szybko adaptować się do nowych warunków i z ciekawością podejmować wyzwania. Żeby dbała o swoje zdrowie, bo tapicerstwo to praca fizyczna, która wymaga od tapicerów tężyzny fizycznej, sprytu i uwagi. Dlatego należy regularnie ćwiczyć, zdrowo się odżywiać, odpoczywać i regularnie się badać.
Aby być aktywnym zawodowo, trzeba uaktualniać swoje umiejętności i wiedzę poprzez udział w szkoleniach, kursach lub warsztatach. Wtedy jest się konkurencyjnym na rynku pracy. Warto stworzyć silną sieć kontaktów. Poznając innych tapicerów, można liczyć na wsparcie i pomoc. Dlatego dobrze jest brać udział w branżowych wydarzeniach, targach lub konferencjach.
Oczywiście, każdy przypadek jest inny i należy wziąć pod uwagę indywidualne możliwości i aspiracje osób 50+. Jednak ogólnie rzecz biorąc, osoby w wieku 50+ mogą z powodzeniem rozpocząć lub kontynuować karierę w tapicerstwie.
M.F.: Dziękuję za poświęcony czas i rozmowę.
I.Ś.: Dziękuję za udział w wywiadzie.
*Bezpłatna współpraca biznesowa.
Comments